Wielu młodych ludzi będących w trakcie studiów prawniczych zadaje sobie pytanie: Kim powinienem zostać? Podjęcie decyzji nie jest sprawą łatwą. Jest przecież tyle możliwych kierunków rozwoju kariery zawodowej absolwenta prawa. Można zdecydować się na współpracę z przedsiębiorstwami, wybierając karierę radcy prawnego, bronić racji swojego klienta przed sądem, zostając adwokatem, czy też jako sędzia bezstronnie przysłuchiwać się rozprawom, wydając w konsekwencji sprawiedliwy wyrok. Kolejnym kierunkiem rozwoju kariery zawodowej, który każdy student prawa z pewnością w którymś momencie rozważał, jest wybór zawodu prokuratora. Kim tak właściwie jest prokurator? Jakie warunki należy spełnić? Na jakie zarobki może liczyć osoba, która zdecyduje się na taką ścieżkę kariery? Przekonajmy się!
Kim jest prokurator i czym się zajmuje?
W odróżnieniu od radcy prawnego, adwokata czy notariusza, prokurator nie prowadzi własnej kancelarii. Choć dla niektórych może wydać się to zaskoczeniem, prokurator jest urzędnikiem państwowym, zatrudnionym przez prokuraturę. Do podstawowych obowiązków prokuratora należy wykrywanie i ściganie przestępstw, a następnie konstruowanie aktów oskarżeń i udowadnianie winy oskarżonych przed sądem. W powszechnej opinii utarło się, że prokurator zajmuje się tylko i wyłącznie wytyczaniem powództw oraz prowadzeniem i nadzorowaniem postępowań w sprawach z zakresu prawa karnego. Nie jest to do końca prawda. Obok uczestnictwa w procesach karnych, do obowiązków prokuratora należy także:
- wytyczanie powództw, składanie wniosków i branie udziału w postępowaniach z zakresu prawa cywilnego, prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych – w przypadku, gdy interwencja taka jest konieczna z uwagi na ochronę praworządności, praw obywatelskich lub ważnego interesu społecznego;
- udział w postępowaniach administracyjnych – zaskarżanie niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w sprawach sądowych związanych z wniesioną skargą.
Do innych, nieco mniej znanych obowiązków prokuratora, należy przeszukiwanie i przesłuchanie osób podejrzanych, podejmowanie decyzji o wydaniu nakazu tymczasowego aresztowania, wystawianie listów gończych, czy też dokonywanie oględzin na miejscu śmiertelnego wypadku. Prokurator zajmuje się także zapewnieniem ochrony świadkom podczas spraw karnych. Oczywiście jedynie w przypadku, gdy zwrócą się ze stosownym wnioskiem. Z uwagi na fundamentalne znaczenie w polskim systemie prawnych, a także niezwykle rozległą wiedzę, jaką musi posiadać prokurator, jest to zawód powszechnie szanowany w społeczeństwie.
Jakie wymagania należy spełnić, aby zostać prokuratorem?
Choć moment podjęcia decyzji o rozpoczęciu kariery prokuratora większości z nas kojarzy się z dojrzałym wiekiem, to pewną koncepcję planów na życie warto mieć już w szkole średniej. Wybór odpowiednich przedmiotów do zdawania na maturze i uzyskanie z nich wysokich wyników, zagwarantuje nam na dostanie się na studia prawnicze. Uzyskanie tytułu magistra z zakresu prawa jest bowiem podstawowym wymaganiem, jakie należy spełnić aby móc zostać prokuratorem. Warto jednak uświadomić sobie, że jest to dopiero początek drogi.
Po pięciu latach studiów magisterskich czeka nas jeszcze dwa i pół roku aplikacji prokuratorskiej. Kończy się ona dość trudnym egzaminem, z którego oczywiście musimy uzyskać pozytywny wynik. W trakcie realizowania aplikacji powinniśmy postarać się o pracę w prokuratorze, aby poszerzać swoją wiedzę i zdobywać niezbędne doświadczenie. Po zakończeniu aplikacji i zdaniu egzaminu możemy ubiegać się o stanowisko asesora. Można powiedzieć, że jest to swego rodzaju “stażysta” na stanowisku prokuratora. Staż asesorski trwa rok. Po tym czasie zyskujemy uprawnienia do objęcia stanowiska samodzielnego prokuratora.
Oprócz przejścia przez długą i wymagającą ścieżkę edukacji, osoba ubiegająca się o urząd prokuratora musi spełnić szereg innego rodzaju wymogów. Należą do nich:
- posiadanie obywatelstwa polskiego;
- korzystanie z pełni praw publicznych;
- posiadanie nieskazitelnej opinii i charakteru;
- ukończony 26 rok życia;
- stan zdrowia pozwalający na objęcie posady prokuratora.
Ponadto osoba, która została już prokuratorem nie może należeć do partii politycznej, ani brać udziału w żadnym rodzaju działalności politycznej. Wynika to z faktu, że prokuratorzy powinni unikać wszelkiego rodzaju sytuacji, które mogłyby poddać w wątpliwość ich sprawiedliwość i bezstronność. Każdy prokurator ma również obowiązek ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych. Osoba, która myśli o karierze prokuratora powinna cechować się umiejętnością logicznego myślenia i wyciągania wniosków, dokładnością oraz umiejętnością pracy w stresujących okolicznościach.
Kategorie prokuratorów
Podstawowym aktem prawnym regulującym pracę prokuratorów w Polsce jest Ustawa o Prokuraturze. Zgodnie z jej zapisami w naszym kraju wyróżniamy następujące kategorie prokuratorów:
- Prokurator Generalny – najwyższy organ prokuratury w Polsce i przełożony wszystkich prokuratorów.
- Prokuratorzy jednostek organizacyjnych – do tej kategorii należą prokuratorzy prokuratury Generalnej, a także prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych.
- Prokuratorzy jednostek wojskowych – należą do nich prokuratorzy Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wojskowych prokuratur okręgowych oraz wojskowych prokuratur garnizonowych.
- Prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej – do tej kategorii należą prokuratorzy pracujący w ramach Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu.
Ile zarabia prokurator?
Wiemy już kim jest prokurator i co trzeba zrobić, aby objąć taki urząd. Wiele osób planujących rozważających karierę prokuratora z pewnością zdaje sobie jeszcze jedno, bardzo istotne pytanie: Czy warto? Oczywiście nigdzie nie znajdziemy na to gotowej odpowiedzi. Postaramy się jednak nieco ułatwić ocenę, przybliżając przeciętne zarobki prokuratorów na poszczególnych szczeblach. Sama decyzja co do faktu, czy w przełożeniu na lata i trud nauki pójście ścieżką prokuratorską jest opłacalne, należy jednak do samych zainteresowanych.
Oczywiście średnie wynagrodzenie prokuratora uzależnione jest przede wszystkim od rodzaju prokuratury, w której jest zatrudniony, a niekiedy również od miasta. Przyjrzyjmy się przeciętnych zarobkom różnych kategorii prokuratorów.
Prokurator Rejonowy
Przegląd średnich zarobków prokuratorskich rozpoczniemy od najniższego szczebla, czyli od prokuratorów rejonowych. Jak można się łatwo domyślić, zarobki w prokuraturze rejonowej nie są szczególnie wysokie. Podstawowe wynagrodzenie na tym szczeblu to około 7500 zł brutto miesięcznie. Prokuratorzy jednak, podobnie jak każda inna osoba pracująca na urzędniczym stanowisku, mogą liczyć na tak zwany “dodatek stażowy”. Wraz ze zwiększaniem się stażu pracy zarobki prokuratora rejonowego będą więc adekwatnie wyższe.
Prokurator Okręgowy
Kolejny szczebel w hierarchii polskich prokuratur to prokuratury okręgowe. Osoby zatrudnione na stanowisku prokuratora okręgowego mogą liczyć na nieco wyższe wynagrodzenie, niż ich koledzy w prokuraturze rejonowej. Średnio jest to około 9 000 zł brutto miesięcznie. Podobnie jak w przypadku prokuratorów rejonowych, tak i tutaj podstawowe wynagrodzenie ulega powiększeniu o dodatek stażowy.
Prokurator Wojskowy
Dość specyficznym typem jednostek prokuratorskich w Polsce są prokuratury wojskowe. Nie stanowią one kolejnego szczebla zawodowego, a są raczej instytucją działającą niejako obok prokuratur cywilnych. Średnie zarobki prokuratora wojskowego mieszczą się w przedziale pomiędzy wynagrodzeniem prokuratora rejonowego, a prokuratora okręgowego i wynoszą około 8 000 zł brutto miesięcznie.
Prokurator Apelacyjny
Zarobki w prokuraturze apelacyjnej plasują się na nieco wyższym poziomie, niż w przypadku omówionych wcześniej stanowisk prokuratorskich. Prokurator apelacyjny może liczyć na średnie zarobki około 10 000 zł brutto. Tak wysokie zarobki na tym szczeblu związane są z niezwykle dużym znaczeniem wykonywanej pracy. Jest to bowiem ostatni szczebel odwoławczy w polskim sądownictwie.
Prokurator Generalny
Prokurator Generalny jest to jednoosobowe, najwyższe stanowisko w polskiej hierarchii prokuratorskiej. Wiąże się z niezwykle dużą odpowiedzialnością, przez co wymaga posiadania nietuzinkowej wiedzy i doświadczenia zawodowego, zdobytego na niższych szczeblach. Pociąga to za sobą znacznie wyższe zarobki, niż w przypadku pozostałych stanowisk prokuratorskich. Miesięczne wynagrodzenie Prokuratora Generalnego mieści się w przedziale 15 000 – 17 000 zł brutto. Oczywiście do podanych widełek należy doliczyć wszelkiego rodzaju dodatki, w tym dodatek stażowy.
Zarobki asystenta prokuratora
Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednym stanowisku, nieuwzględnionym wśród oficjalnych kategorii prokuratorów w Polsce. Mowa tutaj o asystencie prokuratora. Jak już wspominaliśmy, kandydat na prokuratora w trakcie realizowania aplikacji powinien postarać się o posadę w prokuraturze, aby zdobywać niezbędne doświadczenie zawodowe. Idealnym rozwiązaniem jest w tym przypadku właśnie stanowisko asystenta, czyli osoby wspierającej pracę samodzielnego prokuratora. Na jakie zarobki możemy liczyć na takim stanowisku? Na ogół jest to kwota od 4 000 do 5 500 zł brutto miesięcznie. Niewątpliwie należy przyznać, że jak na pierwsze stanowisko po studiach, wysokość wynagrodzenia robi wrażenie.
Czy musimy spełnić jakieś konkretne wymagania, aby aplikować na takie stanowisko? Okazuje się, że tak! Podobnie jak na urząd samego prokuratora, o stanowisko jego asystenta może się ubiegać osoba posiadająca obywatelstwo polskie, nieskazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o nieskazitelnym charakterze i nieposzlakowanej opinii. Ponadto kandydat na asystenta prokuratora musi mieć ukończone 24 lata oraz ukończyć studia wyższe z tytułem magistra.
Podsumowanie – czy warto zostać prokuratorem?
Jak już mówiliśmy, ostateczna decyzja o tym, czy warto zostać prokuratorem, należy do samych zainteresowanych. Niewątpliwie kusi perspektywa wysokich zarobków. Warto jednak pamiętać, że na takie stawki składają się długie lata wymagającej nauki. Samo zakwalifikowanie się na odbycie aplikacji prokuratorskiej stanowi nie lada wyczyn. Jeżeli już nam się to uda, czeka nas ciężka, wymagająca i niezwykle odpowiedzialna praca. Warto poważnie zastanowić się, zanim podejmiemy ostateczną decyzję. Jeżeli jednak czujesz, że ta ścieżka kariery jest właśnie dla Ciebie, możesz być pewien, że za swoje trudy zostaniesz odpowiednio wynagrodzony.